Ağız Bölgesi Tümörleri ve Kanserleri

Ağız bölgesi tümörleri; dudaklar, yanak mukozası, dil, ağız tabanı, damak, dişetleri ve tükürük bezleri gibi ağız içi dokularda gelişen iyi huylu ya da kötü huylu oluşumlardır. Bu yapıların kötü huyluya dönüşmesi durumunda ağız kanseri olarak tanımlanır. Ağız kanserleri, erken dönemde fark edildiğinde başarıyla tedavi edilebilen ancak geç teşhis edildiğinde hayati tehlike oluşturabilen hastalıklardır.

Ağız kanseri kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülmekte olup özellikle 40 yaş üzeri bireylerde risk artmaktadır. Sigara ve yoğun alkol tüketimi, hastalığın en önemli nedenleri arasındadır.

Ağız Kanseri Nedir?

Ağız kanseri; ağız içindeki yumuşak dokuların, dilin, dudakların, damakların, ağız tabanının veya tükürük bezlerinin hücresel olarak kontrolsüz büyümesi sonucu ortaya çıkar. Erken dönemde tespit edildiğinde hem yaşam süresi hem tedavi başarısı belirgin şekilde yüksektir.

Ağız kanserleri genellikle skuamöz hücreli karsinom tipindedir ve ağız içi dokulardan kaynaklanır.

Ağız Kanserinin En Sık Görüldüğü Bölgeler

• Dil

• Ağız tabanı (dilin altı)

• Dudaklar

• Damak

• Yanak içi mukozası

• Dişetleri

• Orta ve büyük tükürük bezleri

Ağız Kanserlerinin Başlıca Belirtileri

Ağız kanseri erken evrede genellikle ağrı vermeden ilerlediği için hastalar tarafından fark edilmeyebilir. Bu nedenle belirtileri bilmek önemlidir.

En sık görülen belirtiler:

• Ağız içinde 3 haftadan uzun süredir iyileşmeyen yaralar

• Dudakta veya ağız içinde geçmeyen sertlik, kabarıklık veya kitle

• Ağız içinde veya dilde beyaz (lökoplaki) veya kırmızı (eritroplaki) lekeler

• Yutma güçlüğü

• Konuşmada veya çiğnemede zorlanma

• Dil hareketlerinde kısıtlılık

• Nedeni bilinmeyen ağız ve kulak ağrıları

• Çenede uyuşukluk hissi

• Boyunda ele gelen şişlikler (lenf bezi büyümeleri)

• Protez kullanan hastalarda protezin eskiden otururken artık oturmaması

Bu belirtilerden biri varsa diş hekimine veya çene cerrahına başvurmak gerekir.

Ağız Kanserleri Neden Oluşur? — Risk Faktörleri

Ağız kanseri gelişiminde birçok faktör rol oynar. En güçlü ilişkili olanlar:

1. Sigara ve Tütün Ürünleri

• Sigara, nargile, puro, pipo, dumansız tütün, ağızda çiğnenen tütün ürünleri ağız içi dokularda DNA hasarı oluşturur.

• Ağız kanserlerinin %70'e yakını tütün kullanımı ile ilişkilidir.

2. Alkol Kullanımı

• Tek başına risk faktörü olduğu gibi sigarayla birlikte kullanımı riski 30 kata kadar artırabilir.

3. HPV (Human Papilloma Virus)

• Özellikle HPV-16 tipi ağız ve orofarenks kanserleriyle ilişkilidir.

4. Uzun Süreli Güneş Maruziyeti

• Özellikle alt dudak kanserlerinin başlıca nedenidir.

5. Kronik İltihap ve Travma

• Sürekli tahriş eden protezler

• Keskin kırık dişler

• Uzun süre iyileşmeyen ağız içi yaraları

6. Zayıf Bağışıklık Sistemi

7. Genetik Yatkınlık

Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?

• 40 yaş üstü bireyler

• Sigara ve alkol kullananlar

• HPV enfeksiyonu bulunanlar

• Uzun süre güneşe maruz kalanlar

• Ağız hijyeni zayıf olanlar

• Sürekli tahrişe maruz kalan kişiler

Ağız Kanserlerinde Erken Teşhisin Önemi

Erken evrede teşhis edilen ağız kanserlerinin tedavisinde başarı oranı %80’e kadar çıkmaktadır.Ancak geç fark edilen vakalarda bu oran belirgin şekilde düşer.

Ağız içi dokular dışarıdan görülebildiği için erken teşhis aslında oldukça kolaydır. Bu yüzden:

• 6 ayda bir diş hekimi muayenesi

• Ağız içindeki tüm değişiklikleri erken fark etmek için düzenli takiphayati önem taşır.

Teşhis Nasıl Konur?

• Klinik muayene

• Gerekirse biyopsi

• Ultrason, tomografi veya MR

• Lenf bezi değerlendirmesi

Ağız içi şüpheli bir lezyonun kesin tanısı yalnızca biyopsi ile konur.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi; tümörün yeri, boyutu ve yayılım derecesine göre planlanır.

• Cerrahi tedavi

• Radyoterapi

• Kemoterapi

• Rekonstrüktif cerrahiler (gereken durumlarda)

• Multidisipliner tedavi yaklaşımı

Erken evre tümörlerde yalnızca cerrahi çoğu zaman yeterlidir.

Ağız Kanserlerinden Korunma Yolları

• Sigara ve tütün ürünlerini bırakmak

• Alkol tüketimini sınırlamak

• HPV aşısı yaptırmak

• Ağız hijyenine özen göstermek

• Düzenli diş hekimi kontrolü

• Protezlerin ağız dokularını tahriş etmesine izin vermemek

• Dudakları güneşten koruyan ürünler kullanmak

Basit görünen bu önlemler ağız kanseri riskini büyük ölçüde azaltır.