Dişler; Genetik faktörler, çocukluk döneminde geçirilen bazı hastalıklar, dişin sürme bölgesindeki lokal engeller, çenelerde yer darlığı gibi birçok faktör sebebiyle normal diş dizisinde yerlerini alamayarak, gömülü kalabilmektedir.
Sürme yaşı tamamlandığı halde, normal diş düzleminde yerini almamış kemik ve yumuşak doku içerisinde tamamen ya da kısmen kalmış olan dişler; "Gömülü Diş" olarak tanımlanır.
Gömülü dişler, çene kemiği içerisinde, yarısı kemik yarısı dişeti içerisinde ya da yalnızca dişeti altında gömülü kalabilirler. Gömülü dişler diğer dişlere göre dikey, yatay veya açılı olarak çene içerisinde yer alabilir.
Dişlerin gömülü kalmasında genetik faktörler, annenin hamilelik dönemi ya da çocukluk döneminde geçirdiği bazı hastalıklar, hamile esnasında kullanılan bazı ilaçlar, çenelerde yer darlıkları, süt dişlerinin erken yaşta çekimleri ya da geç yaşta düşmeleri, çenelerde kist ve tümör varlığı, dişle ilgili enfeksiyonlar ve çeşitli sendromlar gibi nedenlerle gömülü kalabilirler.
En sık gömülü kalan dişler toplumda "Yirmiyaş dişi" olarak bilinen 3. büyük azı dişleridir. Bu dişleri kanin dişler (köpek dişleri) ve küçük azı dişleri takip eder.
Dişlerin gömülü kalması nedeniyle çeşitli hastalık ve sorunlar ortaya çıkabilmektedir:
Perikoronitis (Bölgede enfeksiyon ve abse oluşumu)
Bölgede dişeti hastalıkları
Komşu dişlerde çürük oluşumu
Komşu dişlerin kökünde erime
Bölgeye protez diş yapımında ve kullanımında zorluklar
Çenelerde kist ve tümör oluşumları
Kaynağı tespit edilemeyen ağrılar
Çene kırıkları
Dişlerde çapraşıklıklar ve Ortodontik tedavinin (Tel tedavisinin) yapılamaması
Yirmi Yaş Dişi Nedir ?
Yirmi yaş dişleri diş dizisinin en arkasında yer alan, üçüncü büyük azı dişleridir. Genellikle yirmili yaşlarda süren bu dişler çoğu zaman çenedeki yer darlığı, sürme pozisyonundaki sapma veya ilgili bölgedeki kemik yoğunluğu gibi sebeplerle kısmen sürmekte veya çene kemiği içinde gömülü durumda kalmaktadır.
Her Yirmi Yaş Dişi Çekilmeli Midir?
HAYIR, ağızda tamamen sürmüş durumda olan yirmi yaş dişleri rahatça temizlenebilir durumda ve üzerlerinde herhangi bir derin çürük yok ise çekilmelerine gerek yoktur. Ancak diş ipi veya diş fırçası ile rahatça temizlenemeyen, üzerlerinde tedavi edilemeyecek durumda çürüğü olanlar ve yanağa veya dile doğru sürüp kişinin istemsiz olarak yanağını, dilini ısırmasına yol açar durumda olan yirmi yaş dişlerinin çekilmeleri gerekmektedir.
Her Gömülü Yirmi Yaş Dişi Çekilmeli Midir ?
HAYIR, ancak kısmen sürmüş olan yirmi yaş dişleri hastalar tarafından rahatça temizlenemedikleri için kolayca çürüyebilmekte, ağızda kötü kokuya sebep olmaktadırlar.
Tamamen kemik içinde kalıp süremeyen yirmi yaş dişleri ise hemen yanlarında bulunan ikinci büyük azı dişinin köklerine yaslanarak o dişe zamanla zarar verebilmekte veya kimi zaman etraflarında kist oluşturabilmektedirler. Bu tip dişlerin enfekte olup ağrıya ve abseye yol açanlarının hemen çekilmeleri gerekirken, herhangi bir sıkıntıya sebep olmuyorsa doktorunuz tarafından kontrol altında tutulmalı ve gerek görülürse çekilmelidirler.
Her Yirmi Yaş Dişi Ön Dişlerde Çapraşıklığa Neden Olur Mu?
HAYIR, yirmi yaş dişleri olmayan kişilerde de çapraşıklık görülmektedir. Çünkü tüm dişlerimizin öne doğru hareket etme eğilimi vardır. Kesici dişler arasındaki temas bozukluklarında çapraşıklık söz konusu olur. Bunu düzeltmek için tedavi planlanmış ve tüm dişlerin geriye hareket ettirilmesi söz konusu ise yirmi yaş dişleri çekilmelidir.
Gömülü Yirmi Yaş Dişleri Neden Problem Yaratır ?
Gömülü 20 yaş dişlerinin problem yaratmasının nedeni genetik olarak bu dişe ihtiyaç kalmaması ve gittikçe çenelerimizin küçülmesidir. Çenelerimiz küçüldükçe 20 yaş dişleri kendine yer bulmak için zorlanmakta ve dolayısıyla diğer dişler gibi çıkamamaktadır. Kendine yer bulamayan 20 yaş dişleri öndeki dişi ittirerek baskı yapmakta ve bu da çoğunlukla çapraşıklığa neden olmaktadır. Ayrıca çok geride olmaları ve etraflarındaki diş etinin normal anatomik yapıda olmamaları nedeniyle kolayca iltihaplanabilmektedirler.
Gömülü Yirmi Yaş Dişlerinin Çeşitleri Nelerdir ?
• Tam gömülü 20 yaş dişleri; Genellikle sorun yaratmazlar. Fakat röntgen ile takip edilmeleri gerekir. Tam gömülü olmalarına rağmen öndeki dişin köklerine baskı yapabilirler. Belirti vermeden çevrelerinde kist ya da tümör oluşumu görülebilir.
• Kısmen çıkmış 20 yaş dişleri; En çok sorun çıkaranlardır. Tam çıkamadıkları için öndeki dişe baskı yaparak çıkmaya çalışırlar. Üzerlerindeki diş eti parçası (kapşon) , zamanla arasına yemek artıklarının kaçması ve bakteri üremesi nedeniyle iltihaplanır. Dişin etrafındaki diş etinin iltihaplanması sonucunda ; Ağrı, şişlik, enfeksiyon oluşur. Çürük için uygun ortam oluştururlar.
• Tamamen çıkmış 20 yaş dişleri; Genellikle sorun çıkarmazlar fakat çok geride oldukları için fırçalanmaları zordur. Bu nedenle ağız bakımı çok iyi olmayan hastalarda koruyucu bir önlem olarak çekilmeleri tavsiye edilir.
20 Yaş Dişi İltihabı veya Enfeksiyonunun Belirtileri
• Ağrı (Kendiliğinden veya üzerine basınca)
• Şişlik (Ağız içerisinde veya yüzde)
• Dişetinde Kızarıklık
• Çene altındaki lenf bezlerinin şişmesi
• Yutkunma zorluğu
• Ağzın kapatılamaması veya kapatınca 20 yaş dişi üzerindeki diş etinin ısırılması, baskı olması.
20 Yaş Dişi Enfeksiyonunun Tedavisi ;
Enfeksiyon nedeniyle hasta sistemik olarak etkilenmişse, öncelikle antibiyotik tedavisi ile akut durumdaki iltihabın kronikleştirilmesi gerekir. Antibiyotik kullanımı ile enfeksiyon baskılanarak sadece kronikleşmektedir ancak tamamen ortadan kalkmamaktadır. Enfeksiyon etkeni yani diş orada bulunduğu sürece tedavi tamamlanmış olmaz. Bu nedenle antibiyotik kullanımı hastanın şikayetlerinin geçici süreyle kaybolmasına sebep olabilir. Ancak belirli süre sonra şikayetler tekrar ortaya çıkacaktır. Bu nedenle tedavinin tamamlanması için enfeksiyon etkeninin uzaklaştırılması yani dişin çekimi gerekir.
Sürmemiş Dişler Her Zaman Çekilmeli mi ?
HAYIR, Çene cerrahisinin ortak çalıştığı ana bilim dallarından bir tanesi de ortodontidir. Gömülü kalmış yani sürememiş dişlere cerrahi olarak müdahale yapılarak, ortodontik bir tel ya da zincir yardımıyla, dişlere sürmeleri için kuvvet uygulanarak dişler olması gereken yere zaman içinde getirilebilmektedir.