Çene Eklemi Rahatsızlıkları (Temporomandibular Eklem – TME Bozuklukları)

cenecerrahisi
24 Kas
2 dakikada okunur

Temporomandibular eklem (TME), alt çeneyi kafatasına bağlayan ve çiğneme, konuşma, yutkunma gibi temel fonksiyonları mümkün kılan, vücuttaki en karmaşık eklemlerden biridir. TME rahatsızlıkları; eklemi oluşturan kemik yapıları, eklem diski, bağ dokuları ve çiğneme kaslarını etkiler.

Bu hastalıklar toplumda oldukça yaygındır ve özellikle 20–40 yaş arasındaki kadınlarda daha sık görülür. TME bozuklukları Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi uzmanlık alanının önemli bir bölümünü oluşturur.

Çene Ekleminin Yapısı

TME, kulak önünde; alt çenenin eklem başı (mandibula kondili) ile şakak kemiğinin eklem çukuru (mandibular fossa) arasında yer alır. Eklemin yapısı:

Eklemi kaplayan bağ dokuları
Kıkırdak yapıda eklem diski
Çene hareketlerini yöneten kaslar
Ligamentler (çenenin aşırı açılmasını engelleyen bağlar)

Bu yapılar birlikte çalışarak düzgün bir çiğneme ve konuşma fonksiyonu sağlar.

Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Başlıca Nedenleri

Çene eklemi bozuklukları birçok faktörün etkisiyle ortaya çıkabilir:

Diş sıkma ve gıcırdatma (bruksizm)
Dudak ısırma, tırnak yeme, uzun süreli sakız çiğneme
Aşırı kas yüklenmesi ve çiğneme kaslarının büyümesi
Uzun süren diş tedavileri sırasında çenenin fazla açık kalması
Genel anestezi sırasında çenenin aşırı açılması
Besinleri tek taraflı çiğneme alışkanlığı
Diş eksiklikleri nedeniyle çiğnemenin tek bölgeye yüklenmesi
Dişlerin kapanış bozuklukları (maloklüzyon)
İskeletsel çene uyumsuzlukları
Hatalı yapılmış dolgular ve protezler
Ekleme gelen darbeler ve travmalar
Yanlış yastık seçimi, uygunsuz uyku pozisyonu
Bazı sistemik hastalıklar (romatizmal hastalıklar vb.)
Stres ve psikolojik faktörler

Bu etkenler eklemde ağrı, fonksiyon bozukluğu ve kronik hasara yol açabilir.

Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Belirtileri

TME bozukluklarında hastalar aşağıdaki şikâyetlerden bir veya birkaçını yaşayabilir:

Sabahları çene bölgesinde ağrı, yanaklarda hassasiyet
Kulak, boyun, dişler veya göze yayılan ağrı
Çene hareketlerinde kısıtlılık
Ağız açılırken klik sesi, tıkırtı, takılma
Çenenin tek tarafa kayarak açılması
Esneme veya yemek sırasında ağrılı ağız açma
Isırma veya lokma koparmada güçlük
Kapanış bozuklukları (dişlerin tam denk gelmemesi)
Yüzde yorgunluk hissi, şişlik
Dişlerde aşınma, çatlama veya hassasiyet

Belirtiler zamanla şiddetlenebilir ve tedavi edilmezse kalıcı eklem problemlerine yol açabilir.

Muayene ve Tanı Yöntemleri

TME rahatsızlıklarının teşhisinde aşağıdaki değerlendirmeler yapılır:

Hastanın şikâyet öyküsü
Dişler ve kapanış ilişkilerinin muayenesi
Çiğneme kaslarının palpasyonu
Eklem hareketlerinin değerlendirilmesi

Gerekli durumlarda yardımcı görüntüleme yöntemleri kullanılır:

Panoramik röntgen
Bilgisayarlı tomografi (BT)
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) (eklem diski değerlendirmesi için en değerli yöntem)

Tedavinin başarısı için en önemli nokta, altta yatan nedenin doğru belirlenmesidir.

TME Tedavisinin Temel Prensipleri

TME rahatsızlıkları çoğu zaman semptomatik (belirtiye yönelik) tedavi gerektirir; altta yatan neden ortadan kaldırılmazsa şikâyetler tekrar eder.

Tedavi şu aşamalardan oluşur:

Belirtilerin kontrol altına alınması
Neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması
Hazırlayıcı risk faktörlerinin düzeltilmesi
Patolojik etkilerin tedavisi

Tedavi Seçenekleri

Hasta eğitimi ve koruyucu tedavi
Splint (gece plağı) tedavisi
İlaç tedavisi (ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antiinflamatuar ilaçlar)
Çiğneme kaslarına Botoks uygulaması
Fizik tedavi
Çene egzersizleri
Manipülasyon teknikleri
Psikolojik destek
Geç kalınmış vakalarda cerrahi uygulamalar (artrosentez, artroskopi, açık cerrahi)